İletişim
0216-304-12-91 / 92
0533-157-82-64 (Muhasebe)
info@ovadepo.com.tr
Adres >>>
Tepeören Mah. Hikmet Sok. No:9 Tuzla/İstanbul
Soğutma sistemlerinde kullanılan soğutucu akışkanlar
Soğutma sistemlerinde daha önceleri amonyak ve karbondioksit kullanılmaktaydı. Günümüzde ise soğutucu akışkan olarak genellikle freon kullanılmaktadır.
Soğutucu akışkanların sahip olması gereken özellikler nelerdir?
• Uygulanabilir basınçlar altında buharlaşabilmeli ve sıvılaşabilmeli.
• Buharlaşma sıcaklığı oldukça düşük olmalıdır.
• Kimyasal olarak ayrışma ve yanma olmamalı. Ayrıca zehirli olmamalı ve metal yüzeylerle temasta reaksiyona girmemelidir.
• Düşük güçlerde çalışabilmelidir.
• Maliyetleri düşük olmalı ve kolaylıkla temin edilebilmelidir.
• Çevreyi kirletmemeli.
• İçinden geçtiği boruyu yada sistemi paslandırmamalıdır.
Soğutma sistemleri için uygulanan üç yöntem bulunmaktadır.
Soğutma sistemlerinde en çok hangi soğutma akışkanları kullanılmaktadır?
• Freon 12
• Freon 22
• Freon 134a
• Freon 407c
• Freon 410A ( Ozon tabakasına zararsızdır. ) 407c nin muadili olup daha verimli olduğundan 407c nin yerini tamamen almıştır.
• Amonyak (Amonyak; patlayıcıdır,yanıcıdır ve zehirlidir.)
• Frigen 12
• Kaltron 12
• Genetron 12
• Kükürtdioksit
Sıvılar buharlaşma esnasında çevreden ısı çekerler, buharlaşan sıvının çevreden ısı çekmesi sonucu ısı çekilen ortamın sıcaklığında düşme meydana gelir. Isı kaybından dolayı oluşan sıcaklık düşmesine ya da sıcaklık azalmasına soğuma denir. Fiziksel soğutma yönteminin endüstride kullanılan en önemli şekli, soğurmada soğutma yöntemidir. Bu sistemde ısı enerjisinden yararlanılır. Herhangi bir mekanik parçası yoktur. Soğutma devresinde soğutucu olarak silikojel ve su kullanılır. Silikojel nem tutucu ya da emici siliko-sodyuma maddesel bir asitin etkimesiyle oluşur. Bu bileşik daha sonra yıkanıp kurutulabilir. Çok küçük tanecikler halinde soğutma devresine yerleştirilen silikogel amonyağı emer. Amonyak düşük sıcaklıklarda suda kolayca çözülür. Bu çözelti 65 ºC sıcaklıkta ısıtıldığı zaman buharlaşır ve sudan ayrışır. Suyun işlevi soğutma devresindeki amonyağı çözmektir. Sistem ; soğurma cihazı, kondansör (yoğuşturucu) ve (evaporatör) buharlaştırıcıdan oluşmaktadır.
Freon gazı özellikleri ve türleri nelerdir?
Freon 12, freon gazının F11 , F12 , F13 , F22 , F502 gibi türleri vardır.
• Bileşiğinde C , Cl ve F bulunur.
• Çoğunlukla klima cihazlarında bu gaz kullanılır.
• F12'nin atmosferik basınçta kaynama noktası –29,8 °C , donma noktası –157,78 °C 'dir.
• Yoğunluğu havanın yoğunluğundan büyüktür.
• Renksiz bir gazdır.
Evaporatörlerin kullanım alanları
Soğutma sistemlerinde kullanılan buharlaştırıcının bir diğer adı da evaporatördür.
Buharlaştırıya soğutma serpantini de denir. Buharlaştırıcı; soğutma sisteminde,
soğutucu akışkanın sıvı olarak girip buharlaştıktan sonra gaz olarak çıktığı bölümdür.
Soğutucu akışkan, evaporatörün kanallarına girince ısıyı, soğutulan maddeden yada ortamdan
soğurur ve ısıyı ortamdan absorbe ederken de kaynamaya başlayarak buharlaşır. Bu işlemler
sonucunda evaporatör, tüm sistemin genel amacı olan soğutma olayını gerçekleştirir.
Evaporatör Çeşitleri Nelerdir?
Kullanıcıların ihtiyaçlarına cevap vermek amacıyla çeşitli evaporatör tipleri geliştirilmiştir.
Vantilatörlü, serpantinli (fanlı) veya cebri konveksiyonlu tip evaporatör en çok kullanılanlardandır.
Ek yeri olmayan boru tesisatı, kenarlarından birbirine kaynaklı iki metal plakanın arsına yerleştirilir.
Plakaların arasında kalan boşlukta vakum oluşturularal soğutma sağlanır. Bu plakalar, gruplanarak
soğutucuya bir seri akış kalıbı oluşturan raflar halinde de monte edilerek de kullanılırlar.
Evaporatörlerin kullanım alanları nelerdir? Plakalı tip evaporatörler, seri üretimin olduğu yerlerde kullanılan küçük buzdolapları, dondurucular ve soda kaynakları gibi ihtiyaçlar için yaygın olarak kullanılmaktadır. Plakalı tip evaporatörler; sıcaklıklığı düşük olan depo mahallerinin tesis edilmesinde de gruplar veya kümeler halinde monte edilerek de kullanılırlar. Bu tip, kullanım ihtiyaçlarına bağlı olarak, kullanılan soğutucu akışkan boruları seri veya paralel şeklinde bağlanabilir. Plakalı tip evaporatör, soğuk muhafazalı kamyon ve gemi depolarında kullanılabildiği gibi soğutulmuş ve dondurulmuş gıda ürünlerinin muhafazası için de kullanılmaktadır. Çıplak borulu tip serpantin, bakır boru kullanılan küçük evaporatörlerdir. Çıplak borulu serpantin, hava veya bir sıvının soğutulması ihtiyacı için kullanılabilirler. Çelik boru, soğutucu olarak amonyak kullanılan sistemlerdeki evaporatörlerde veya başka tip soğutucuları bulunduran büyük evaporatörlerde kullanılır. İnce bir hava tabakası, bir yalıtıcı gibi davranarak ve öncelikle yüzey alanına ve sıcaklık farkına bağlı olan ısı transferi işlemini yavaşlatarak, bir serpantinin yüzeyine yapışır. Bu ince hava tabakasının neden olduğu iletim kaybının üstesinden gelmek veya dengelemek için kullanılan metotlardan biri, yüzey alanını arttırmaktır. Bunun için evaporatör borularına kanatçık eklenir.
Kanatçıkların eklenmesi hava tabakasını bertaraf etmez, hatta yapışıcı alanı arttırır, ancak ısı transferi içinde, serpantinin boyutunu arttırmaksızın daha fazla yüzey alanı sağlar. Hava filminin sebep olduğu ısı transfer kaybını önlemenin diğer bir yolu, havanın evaporatör boyunca hızlı hareket etmesini sağlayacak bir fan veya vantilatör eklemektir. Bu tip evaporatör cebri soğutmalı evaporatördür. Serpantinin tasarım ve kullanımına bağlı olarak, fan, havalı serpantin boyunca hareketini, ya havanın indüklenmesiyle ya da zorla sirküle edilmesiyle sağlar. Bir fan kullanılması hava akışını ve havadan serpantinin içindeki soğutucuya olan ısı transferini arttırır. Çünkü büyük miktarda hava serpantinin yüzey alanıyla temas edecektir. Pek çok serpantin imalatçısı, ısı transferi ünitelerini şaşırtmalı boru sıraları şeklinde tasarlamışlardır. Böylece, bir vantilatörün kullanılmasıyla daha çok hava hacminin, ya boru yüzeyiyle ya da ona bağlı kanatçıklarla teması sağlanmış olur. Serpantindeki cebri veya indüklenmiş hava hareketinin sonucu, belli bir sürede daha çok havanın ısısını, serpantin içindeki soğutucuya bırakması sağlanır. Sıvı soğutmalı serpantinler; aynen hava soğutmalı serpantinler gibi, kullanım ve uygulama alanlarına bağlı olarak çeşitli şekilde tasarlanmıştır. Sıvılarla metaller arasında, hava ile metaller arasında olduğundan daha büyük ısı transferi olduğu için, bir sualtı serpantininin, benzer koşullar altında, bir hava soğutmalı serpantinin birkaç katı ısıyı çekme kapasitesi vardır.
En yaygın olarak kullanılan soğutma çevrimi mekanik sıkıştırmalı soğutma çevrimidir.
Temel prensibi buharlaştırıcı bir eleman vasıtası ile soğutucu akışkanın düşük basınç altında
çevreden ısı alarak buharlaşmasını sağlamak ve bu sayede ortamı soğutmaktır.
Buharlaştırıcı elemana evaporatör denir. Evaporatörden alınan buhar yüksek basınçlı
kondensere yollayan eleman ise kompresördür. Kondenser diğer adıyla yoğunlaştırıcı
kompresörden gelen sıcak kızgın gazın ısısını alarak onun yoğunlaşmasını sağlayan elemandır.
Sıvı hale gelmiş olan soğutucu akışkan bir sıvı deposunda toplanır. Mekanik sıkıştırmalı soğutma
çevriminin bir diğer elemanı olan genleşme valfı sıvı deposundan gelen sıvı soğutucu akışkanın
geçişini çeşitli metotlarla kısıtlayarak evaporatörde düşük basınç oluşmasını ve bu yolla da
soğutucu akışkanın buharlaşacak hale gelmesini sağlar.
Soğutma ve iklimlendirme nedir?
İklimlendirmenin tanımı nedir?
İklimlendirme kavramı genellikle soğutma veya ısı konforu için iç havanın neminin
alınması işlemini ifade eder. Çoğunlukla soğutma işlemlerine denir. Daha geniş bir
anlamda, ısıtma, soğutma, havalandırma veya havanın durumunu iyileştirmek işlemleri için de kullanılır.
Soğutma çevrimi kullanılarak, çoğunlukla binalardaki ve taşıma araçlarındaki konforu
sağlamak için ortamdaki ısıyı çeken, klima gibi bir aygıt, bir sistem veya bir mekanizma ile yapılır.
Kondenser ya da yoğuşturucu nedir?
Yoğuşturucu kondenser veya kondansör ismi ile de anılmaktadır.
Soğutucu sistemlerde soğutmayı sağlayan maddenin gaz olarak girdikten sonra
ısısını çevreye vererek sıvı hale geçtiği bölümdür. Soğutucu sistemlerin dışında
veya yalıtım malzemesinin içinde saklı olarak bulunabilmektedir. Düz boruların
kıvrım sayısının arttırılması suretiyle yoğuşturucunun ısıyı havaya atması
kolaylaştırılmakta bu sayede, soğutkan maddenin aşırı soğutulmuş sıvı haline geçmesi sağlanmaktadır
Soğutma çevrimi nedir?
Soğutma çevrimi, ısıyı emen soğutucu bir akışkanın sonrasında yayması sonucu oluşan ısı değişiklikleri olarak tanımlanabilir.
Bu ısı değişiklikleri bir soğutucu içinde gerçekleşir. Çevrim döngüsü şu şekilde ifade edilebilir:
Alçak basınçtaki soğutucu akışkan kompresör tarafından yüksek basınca çıkartıldıktan sonra kondensere yollanır.
Kondenserde yoğuşma oluşturularak genleşme valfine yollanır ve burdan geçirilerek alçak basınçlı sıvı haline dönüştürülür.
Buradan da evaparator vasıtası ile soğutma gerçekleştirilir.
Soğutma Çevrimi Şeması:
1- Kondansör (Yoğuşturucu)
2- Genişleme Vanası (Kısılma Vanası olarak da rastlanabilir)
3- Evaporatör (Buharlaştırıcı)
4- Kompresör
Bu uygulamalarda, ısının düşük sıcaklıktaki kaynaktan, yüksek sıcaklıktaki ortama yollanması ile depolama alanları ya da yaşam alanları soğutulur. Isı normalde yüksek sıcaklıktan, düşük sıcaklığa doğru hareket etmektedir. Bu yüzden yapılan uygulamalarda yalıtımın önemi çok büyüktür. Bu nedenle düşük ısı iletim katsayısına sahip yalıtım malzemeleri kullanılır. Günümüz sistemlerinde sıkça kullanılanların başında Poliüretan gelir. Yalıtım, soğutulmuş alandaki düşük sıcaklığı korumak ve düşük sıcaklığa ulaşmak için gerekli enerji ve gücü düşürmek için kullanılır. Soğutma çevriminin çalışma prensibi, matematik olarak Sadi Carnot tarafından 1824'de bir ısı makinesi ile tanımlanmıştır. En genel haldeki soğutucu sistemler, faz değişimli ısı pompasını temel alan çevrimi kullanır, bununla beraber absorbeli (soğurmalı) ısı pompaları da uygulamaların bir çoğunda kullanılır.